Page 45 - ZTSO_100.YILKİTAP

Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 42 Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 43

Bu anlayış ile yetişecek olan iktisatçılar, sanayileşen “1 Kasım 1922’de İstanbul’un fiilen Milli kambiyo borsasında satın alma ve komisyoncuların
ve bağımsız bir ekonomik sisteme sahip bir ülke Hükümet’in eline geçmesinden evvel M. M. da büyük çoğunluğu bu tüccar grubuna mensuptu.
oluşturulmasına katkıda bulunacaklardır. Müslüman-Türk grubunun elinde İtibar-ı Milli Bankası
Teşkilatının temas murahhası olarak çalışırken,
Milli İktisat anlayışının temelinde aynı zamanda “milliyet” teşkilatımıza girmiş tüccarlar ve iş adamlarıyla ve Adapazarı İslam Ticaret Bankası dışında başka
ilkesi de bulunmaktadır. İlerlemenin ve gelişmenin ana sıkı bir temas kurmuştum. Maksadım zafer olup, banka bulunmamaktaydı. Sigorta şirketleri arasında
unsurları milli ve bize özgü iken, liberalizmin ilkesi soyut İstanbul, Milli hükümetin eline geçer geçmez, da Müslüman-Türklere ait bir şirket yoktu. Bu ve
ve gayri milli unsurlardan oluşmaktadır. İstanbul’da Türk tüccarını bir araya toplayacak benzeri nedenlerden dolayı; gerek nicelik gerekse
nitelik yönünden Müslüman-Türk girişimci grubunun
Bu düşünce etrafında bir araya gelen dönem aydınları; bir dernek kurmaktı. Önce maskelenmiş bir ön ekonomide egemen olması gerekmekteydi.
Müslüman-Türk tüccarların yetiştirilmesi ve ticaret teşkilatla çalışmaya karar verdik. Bu teşkilatın
hayatına kazandırılması amacıyla bir dernek kurulması adı “Türkiye İktisadi İstihbarat ve Neşriyat
için hazırlıklara başlamışlardır. O sırada işgal altındaki Merkezi” idi. On kadar tüccarı biner lira ile ortak Birliğin Kuruluşu
İstanbul’un Ankara Hükümeti’nin egemenliğine yaparak on bin lira sermayeli bir anonim şirket Türk Ticaret Yıllığı adı altında yapılan ekonomik istihbarat
geçmesi, süreci hızlandırmış ve Ahmet Hamdi (Başar) kurmuştum. Şirket 1922 yılı Haziran başında çalışması, İstanbul’un ateşkes dönemi ve sonrasında
ve on kadar ortak tüccar ile birlikte 1922 yılının Haziran faaliyete geçti. “Türk Ticaret Salnamesi” adlı bir Müslüman-Türk tüccar grubun ekonomi içindeki
ayında İktisadi Tedkikat, Neşriyat ve Muamelat Anonim eser yayınlamak bahanesiyle İstanbul’un bütün rolü ve payı ile ilişkili bir rapor ortaya koymuştur. Bu
Şirketinin kurulmasına neden olmuştur. yazıhanelerine adamlarımızı dolaştırmakta, rapor sonucunda Müslüman-Türk girişimci grubun

Ahmet Hamdi hatıralarında yaptıkları istihbarat ne kadar Müslüman-Türk tüccarı, ne kadar ekonomide hakimiyet kazanması, Milli İktisat anlayışı Atatürk ve
çalışmalarını şu şekilde anlatır: diğerleri olduğunu tespit etmekteydik.” etrafında toplanabilmesi için 18 Ekim 1922’de İstanbul’a danışmayı sağlamak ve mesleki ihtiyaçları gidermek gibi yanındakiler
Mudanya Ateşkesi çerçevesinde bir jandarma kıtası ile rolleri bulunmaktadır. Zonguldak’tan
ayrılırken.
Refet Paşa gelerek, çeşitli kişi ve gruplarla görüşmeler
Kaynak: Ahmet Hamdi Başar, Osmanlı İmparatorluğu’nun gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerde, Refet Paşa Birliğe üye olabilmek için kişinin ticaretle uğraşıyor
Çöküşü, Barış Dünyası, Sayı 53, 1966, s. 54. olması ya da ticari alışveriş yapan çevrelerle bağının
Müslüman-Türk girişimci tüccarların oluşturduğu bir
derneğin kurulması ile ilgili bilgi verilmiştir. Böylelikle olması veya ekonomik konularla ilgili yayınlarda yazar
Aynı yıl, kurulan bu şirket yoluyla İstanbul piyasasında olması ve iki üyenin referans olması gerekmekteydi.
“Ecnebi ticaret çevreleriyle temas ederek 1 Aralık 1922’de Refet Paşa’nın önderliğinde Ankara
piyasa ve diğer konularda, haber toplama bulunan ticaret yapan tüccarların ne kadarının Müslüman- hükümetinin desteği ile Müslüman-Türk tüccarların Milli İktisat ülküsü etrafında Müslüman-Türk girişimci
Türk, ne kadarının yabancı ve yerli gayrimüslim
işinde ise o zaman çıkarmakta olduğum tüccarlardan oluştuğunu saptamak için “Türk Ticaret oluşturduğu Milli Türk Ticaret Birliği Ahmet Hamdi ve tüccar grubunu toplayıp, ekonomik alanda güç odağı
aylık Türkiye İktisat Mecmuası ve ayrıca Salnamesi (Yıllığı)” adı altında gizlice ekonomik bir arkadaşları tarafından kurulmuştur. haline getiren Milli Türk Ticaret Birliği, yine kendi
muhabiri olduğum Fransızca haftalık bir istihbarat çalışması yapılmıştır. Yaklaşık üç ay süren bu denetiminde olacak şekilde İstanbul’da ticaret kesiminden
mecmuadaki çalışmalarımdan yaralanırdım. çalışmanın sonucunda; İmparatorluk merkezinde bulunan Birliğin Kuruluş Amacı kişilerden oluşan örgütler kurulmasına öncülük etmiştir.
Amacı Türk toplumunda tüccarıyla, işçisiyle, esnafıyla
Az çok değerli kaynak sağlamıştım. Bir işim ithalat ve ihracat işleri ile uğraşan tüccarların sayısı yüzde Milli Türk Ticaret Birliğinin sadece Müslüman- tüm ticari birimlerin bir araya gelerek dünyaya karşı
de Anadolu’ya ait iktisadi haberleri bunlara dördü, komisyonculuk işiyle uğraşanların sayısı ise yüzde Türk tüccarını, Milli İktisat düşüncesi altında bir kolektif ekonomik bir güç oluşturarak iktisat savaşını
duyurmak, Avrupa ve yerli ecnebi gazete ve üçü geçmemektedir. Bu sonuç, tüccar ve ticari işleme araya getirmeyi, topluluğun bir güç odağı haline kazanmak ve bu topluluklardan sağlıklı sosyal sınıfların
mecmualarda Anadolu’nun istediği haberleri sayının çok açık bir şekilde Müslüman-Türk girişimciler gelmesini sağlamayı değil; aynı zamanda girişimci oluşmasını sağlamaktır. Bunlardan bir tanesi İstanbul

yayınlamayı sağlamaktı.” aleyhinde olduğunu göstermektedir. tüccarlar arasında hakem rolünü üstlenmek, hükümet Umum Amele Birliği, bir diğeri ise 24 cemiyetin bir araya
Liman tamamen yerli ve yabancı gayrimüslimlerin denetiminde ithalat ve ihracat süreçlerinde konsorsiyum gelerek oluşturduğu İstanbul Bilayeti Esnaf Cemiyetleri
elindeydi; dolayısıyla limanda çalışabilmek için ve tröstler gibi birlikler oluşmasına yardımcı olmak, Heyet-i Müttehidesi örgütüydü. Her iki örgüt de Birliğin
Rumca, İtalyanca ya da Fransızca dillerine hakim ülkede yabancı sermaye ile kurulacak doğal kaynakların idaresinde ve denetiminde ticaretle uğraşan toplulukları
Kaynak: Ahmet Hamdi Başar, Osmanlı İmparatorluğu’nun
Çöküşü, Barış Dünyası, Sayı 53, 1966, s. 54. olmak gerekmekteydi. Keza hisse senedi ve kullanımı, tüccarlar arasında birlik, beraberlik ve bir arada tutmak amacıyla kurulmuştur.