Page 76 - ZTSO_100.YILKİTAP
P. 76

Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl  74                                                                                                                                                                                                        Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl  75






                        Zonguldak İli Nüfusu (1927-1960)                                                                                                                                       Birinci Dünya Savaşı ve onu takip eden Kurtuluş               tesislerini incelemesi için görevli gönderilmiştir.
                                                                                                                                                                                               Savaşı sonrası, milli bir demir-çelik sanayinin kurulması     Bu incelemeden dönüşte verilen raporda da

                         Yıllar      Nüfus            Yıllık Ortalama Artış Hızı        Şehir Nüfusu             %        Köy Nüfusu           %                                               yönündeki ihtiyacın açığa çıkmasına neden olmuştur.           sanayinin Türkiye’de kurulması ve faaliyetlerinin
                         1927               267.965                         23.06             33.366         12.45           234.599       87.55                                               Bunun yanı sıra demir ithalatının da ciddi maliyetlere        sürdürülebilirliği için kömürün ve demir kaynaklarının
                                                                                                                                                                                               ulaşması, bu konu üzerine harekete geçilmesi                  ucuza ve düzenli olarak tedarik edilmesinin gerekliliği
                         1935               322.108                         16.49             43.488         13.50           278.620       86.50
                                                                                                                                                                                               mecburiyetini doğurmuştur. Bunun üzerine Türkiye’de           ortaya konmuştur.
                         1940               349.783                         18.40             49.644         14.19           300.139       85.81                                               demir sanayi tesisi kurma konusu, 1925 yılında İktisat

                         1945               383.481                         21.35             60.648         15.77           323.013       84.23                                               Vekâletince çalışılmaya başlanmıştır. Bu çerçevede;           Tüm bu olumsuz görüşlerin üzerine, 1932 yılında bu
                                                                                                                                                                                                                                                             sefer Sovyetler Birliği’nden teknik bir uzman heyet
                         1950               426.684                         28.14             63.055         14.78           363.629       85.22                                               Türkiye’de demir sanayi kurulumuna değecek kadar              getirilmiştir. Onlar da demir sanayi tesisinin prensipte

                         1955               491.147                         29.45             85.254         19.39           395.893       80.61                                               ham maddenin bulunup bulunmadığı, Türkiye’de
                                                                                                                                                                                               bulunan maden kömürlerinin demir sanayinde                    kabul edildiği varsayılarak, tesisin yerinin Ereğli
                         1960               569.059                         26.66            123.094         21.63           445.965       78.37                                               kullanılabilmesi için kok üretimine elverişli olup            olması önerilmiştir. Yine 1933 yılında hazırlanan sanayi

                        Kaynak: DİE, 2000 Nüfus Sayımı, Zonguldak 2002, Ankara, s.44.                                                                                                          olmadığı ve ekonomik olarak, en verimli nerede ve
                                                                                                                                                                                               ne tarzda bu sanayinin kurulup kurulamayacağı gibi
                        Çaycuma ve Safranbolu gibi sanayi gelişmesine bağlı           Karabük Demir-Çelik Fabrikasının                                                                         konular araştırılmaya başlanmıştır.
                        olarak bağlantı kurulan çevre ilçeler olmuştur.
                                                                                      Kuruluşu                                                                                                 Bu araştırmayı yapması için Avusturya’da Leopen
                        Zonguldak ve ilçeleri 1950 yıllarından itibaren yeni          Karabük, Türkiye’nin tek demir-çelik fabrikası ile                                                       Maden Okulu
                        kuruluşların açılması ve var olan kuruluşların da gelişim                                                                                                              profesörlerinden
                        göstermesi ve büyümesi nedeniyle yoğun iş gücü                kimya sanayideki üç fabrikadan ikisinin yer aldığı                                                       Dr. Granigg’e
                                                                                      bir şehir olma özelliği taşımaktadır. Bu fabrikaların
                        talebinin yaratılmasına neden olmuştur. İlk aşamada bu                                                                                                                 vekalet verilmiştir.               Mareşal Fevzi Çakmak kurulacak demir-çelik
                        talep, kırsal kesimden karşılanmıştır. Daha sonra çevre       burada seçilmesi, sanayi planında yer alan üç                                                            Yaklaşık beş ayda
                        illerden ve Türkiye’nin göç veren kentleri olan Artvin,       kriteri yerine getirmesinden kaynaklanmaktadır.                                                          hazırlanan araştırma               tesisinin konumu için;
                        Trabzon, Kastamonu, Giresun, Çankırı ve Rize gibi             O dönem için belirlenen bu kriterler, geri kalmış                                                        sonucunda,                         “Tesis, düşman donanmasının top menziline
                        illerden iş gücü talebi fazlasıyla karşılanmıştır.            bölgelerin geliştirilmesi, en az maliyetle bu                                                            Zonguldak havzasına                düşmeyecek kadar içeride, piyadenin
                                                                                      tesislerin kurulabilmesi ve son olarak milli savunma
                        1927 yılında Türkiye nüfusu 13.648.270 iken,                  gerekliliklerine uygun olmasıdır.                                                                        demir sanayi ile                   ulaşamayacağı kadar kuytu, süvarisinin dört
                        Zonguldak’ın nüfusu 267.965 olarak belirlenmiştir. İl                                                                                                                  ilgili tesislerin                  nala kalkamayacağı kadar sarp bir yerde
                        büyüklüğü açısından 63 şehir arasından o dönemde              Yeni savaştan çıkılan ve askerlerin yönetimde olduğu                                                     kurulabileceği                     kurulmalıdır.”
                        15. sırada yer almıştır. Bu durum kentsel nüfusun             1934 yılı ve öncesi döneminin siyasi yapısında, bu tarz                                                  anlaşılmış; fakat                  özelliklerini belirtmiştir.
                        Zonguldak için ne kadar önemli bir unsur olduğunu             sanayi alanlarının yer seçiminin askerler tarafından                                                     demirin ve kok
                        ortaya koymaktadır.                                           verilmesi ve bu kararın milli savunmaya uygun olması                                                     kömürünün
                                                                                      kaygısını taşıması doğal karşılanabilmektedir.                                                           dışarıdan alınması
                        Zonguldak ekonomisinden madencilik ve buna
                        bağlı diğer sanayi faaliyetlerinin ağırlığı çok eskilere      Türkiye’de demir-çelik alanındaki ilk işletmenin, 19.                                                    gerektiğine
                        dayanmaktadır. Madencilik ve imalat sanayinde üretim          yüzyılda askeri amaçlı top dökümlerinin yapıldığı                                                        vurgu yapılmıştır.                                                                       Mareşal
                        kapasiteleri büyük miktarlarda olduğu için iş gücü            Tophane’deki tesis olduğu bilinmektedir. Tanzimat                                                        Araştırma sürecinde jeolojik etütler, Türkiye’deki demir                            Fevzi Çakmak
                        talebi de buna bağlı olarak yüksektir. Bu bağlamda            Dönemi’nde de Zeytinburnu’nda yine top ve benzeri                                                        kaynaklarının bu iş için elverişli olup olmadığı gibi
                        kentsel alanlar ve sanayi kuruluşlarına bağlı oluşan yeni     silahların yapıldığı atölyelerin varlığı bilinmekle birlikte;                                            konular ihmal edilmiştir.
                        kentsel alanlar, kentsel yerleşmenin önemini ortaya           Cumhuriyet Dönemi’ne kadar harabe haline geldikleri                                                      Bunun üzerine 1927 yılında İktisat Vekâletince
                        koymaktadır.                                                  görülmektedir.                                                                                           Belçika, Fransa ve Almanya’daki demir sanayi
   71   72   73   74   75   76   77   78   79   80   81