Page 32 - ZTSO_100.YILKİTAP
P. 32
Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 30 Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 31
14. yüzyıldan sonraki dönemlerde lonca sistemi müdahale edilebilmekteydi. Bu denetim ve Lonca sistemi ve fiyat uygulamaları yalnızca tüketiciyi alanında Osmanlı’nın uluslararası platformlardaki
yaygınlaşmıştır. Bu dönem için loncalar; çoğunlukla müdahalenin bir diğer nedeni ise devletin ekonomik değil, üreticiyi de koruyan önlem ve girişimleri konumunu güçlendirmiştir.
kamu otoritesinin belirlediği kurallar çerçevesinde aynı düzeninde İslami değer yargılarının belirleyici ve kapsamaktaydı. Üreticiler arasında haksız rekabetin ve Osmanlı Devleti’nin ticaret alanında yaptığı bu
meslek grubundan esnaf ya da zanaatkârların gönüllü yönlendirici olmasıdır. Bu kapsamda piyasalardaki tekelleşmenin oluşmaması için çalışmalar yapılmaktaydı. işbirlikler, serbest dış ticaret anlaşmaları, yabancı
olarak bir araya gelmeleriyle oluştuğu gibi siyasal arz ve talep dengesi sağlanmakta, tekelcilik eğilimi Piyasanın düzeni ile ilgili çalışmaların yanında loncalar sermaye yatırımları ve dış borçlanmayı beraberinde
otoritenin belirli bir meslek grubunda dağınık halde engellenmekte, kalite kontrolü sağlanmakta, ürün ve üyelerinin ekonomik olarak kötü olduğu durumlarda getirmiştir. Bu yolla Avrupa devletleri, Osmanlı
bulunan esnaf veya zanaatkârları bir araya getirmesi hizmetlerde standartlaşma yakalanmaktaydı. Tüketiciyi da yardım etmekte, sosyal yardım kurumu gibi hareket Devleti’ni ekonomik denetimi altına almıştır. Bu
ile oluşmuş birlikler olarak da tanımlanabilmektedirler. korumak amacıyla, özellikle temel ihtiyaç maddeleri etmekteydiler. durumun bir diğer nedeni ise; Osmanlı’nın sahip
Bu yapıya göre üretim ve iş hacminin büyümesine için her yerde geçerli olan fiyat uygulamasından, olduğu tımar sistemidir. Bu toprak düzeni; sanayileşme
gerek duyulmuyordu; çünkü esnaf ve zanaatkârlarla yabancılara verilen ayrıcalık haklarına ve hatta ihraç süreci için gereken altyapının oluşmasını ve sermaye
anlaşılarak ödemeler karşılığında işlerin tekeli, işin yasaklarına kadar birçok uygulama denetim ve Ticaret ve Sanayi Odalarının Kuruluş birikiminin sağlanmasını engellemektedir. Yine
niteliğine göre lonca mensuplarına dağıtılmaktaydı. müdahale kapsamına girmekteydi. ve Gelişim Süreci devletin esnaf ve zanaatkârlar üzerinde uyguladığı fiyat
Böylelikle üreticiler hem dışarıdan gelebilecek rekabete Loncaların; her biri hem işveren hem de usta Kuruluş ve Gelişim Süreci uygulamaları, sıkı denetim ve müdahaleler ve bunun
karşı korunmuş oluyordu, hem de kendi aralarındaki kategorisinde sayılan esnaf ve zanaatkârların çıraklara sonucunda meydana gelen teknolojik gelişmelerin takip
rekabet engellenmiş oluyordu. Kısacası loncalar piyasa kendi yanlarında meslek edinmelerini sağlamak, 19. yüzyılda gerçekleşen Tanzimat Fermanı kapsamında edilememesi ve girişimciliğin engellenmesi de sermaye
kurallarını kendileri belirlemekteydiler. yine bu yolla mesleki eğitimler vermek gibi görevleri yapılan iyileştirme çalışmaları, sadece siyasal ve hukuki birikiminin önünü kesmiştir. Bu yaptırımların temelinde
bulunmaktaydı. boyutta gerçekleşmemiş, Osmanlı ekonomisinin içe
dönük, durağan yapısının çağdaş, dışa dönük, piyasa Osmanlı’nın İslami düşünce yapısından kaynaklanan az
Osmanlı Devleti’ndeki Gelişmeler Lonca sisteminin en önemli özelliklerinden bir dinamiklerine hakim bir yapıya dönüşmesine neden üretim, az tüketim; yani var olanla yetinme anlayışı da
diğeri ise gedik usulüne dayanıyor olmasıydı. olmuştur. yatmaktadır.
Osmanlı Devleti’nde ticaret ve sanayi odaları
kurulmadan önce, kendi ihtiyaçları ve mevcut Bu yöntem, tüketicinin korunmasına yönelik Tanzimat Dönemi’nin yarattığı ekonomik ve toplumsal 19. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti’nin
koşullar doğrultusunda batıya benzer yapılanmalar yaptırımların uygulanmasına neden oluyor, girişimciliği etkinin bir diğer yansıması da demografik yapıdaki uluslararası ticari işbirliklerindeki rolü, ihracat malı
oluşturulmuştur. sınırlandırıyordu. Gedik usulüne göre; ihtiyaç yaratacak değişimler olmuştur. Toplumda yaşanan olumlu etki, olarak işlenmemiş tarımsal ürünleri sağlamaktır. Kendisi
bir durum olmadığı taktirde herhangi bir kişinin yeni ise ihracat hacmini aşan ithal ürünler arasından temel
Osmanlı Devleti’ndeki 19. yüzyıla kadar devam eden bir işletme açması engellenmekteydi. Bir kişinin ustalık yaşam alanlarının değişmesine ve göçlere neden olmuş;
lonca sisteminde, tarım dışındaki ekonomik faaliyetler sıfatını kazanması yetmiyor, o kentte bir ustanın vefatı böylelikle nüfusta ciddi bir artış meydana gelmiştir. tüketim mallarını satın almaktaydı. Bu sırada batılı
ile uğraşan esnaf ve zanaatkârlar bulunmaktaydı. ya da başka bir nedenle faaliyetlerini durdurması, Gerek ekonomik yapıdaki olumlu değişimler, gerekse yatırımcıların kendi ekonomik çıkarları çerçevesinde
Herhangi bir esnaf ya da zanaatkârın ticaret yapabilmesi işletmesini kapatması gerekiyordu. Böylelikle piyasa nüfustaki artış, ticari sirkülasyonun artış gösterdiği başta yaptıkları altyapı çalışmaları, sanayi devrimi, Balta
için aynı meslek grubuna ait esnaf veya zanaatkârların için bir talep oluşacak ve tüketicinin aleyhine bir durum liman ve demir yolunun geçtiği yerleşim yerlerindeki Limanı Antlaşması ile Osmanlı dış ticaret rejiminde
bulunduğu loncanın üyesi olması gerekmekteydi. söz konusu olmayacaktı. Bunların yanı sıra bu durum kentleşme olgusunun hızlanmasına yol açmıştır. Yaşanan yaşanan değişim gibi faktörler, yerli esnaf ve
Böyle bir örgütlenme yapısı içine girmeleri üretim sürecinde bazı dezavantajların oluşmasına bu gelişmelerin uygulayıcıları olan tüccar, banka sahibi zanaatkârların oluşturduğu loncaların sonunu getirmiştir.
Osmanlı’nın provizyonizm ilkesini benimsemesinden neden olmaktaydı. Üretim sürecinin bu tür denetim ve ve bürokratlar; tüketim alışkanlıkları, dış borçlanma gibi Loncaların işlevini kaybedip, kapanmasıyla yerlerine
kaynaklanıyordu. müdahalelere açık olması, yeni teknik ve uygulamaların konulardaki değişimlerin hızlanmalarını sağladılar. Tanzimat Dönemi’nin etkisiyle öncelikle danışma görevi
Osmanlı Devleti ekonomisini provizyonizm ilkesi; hayata geçmesini engellemekte, ekonomik alanda Bu sırada dünyada yaşanan sanayi devrimi ve bulunan, ticaret ve sanayi odalarının temelini oluşturan
yani üretici yerine tüketicinin refah ve huzurunun gelişmeyi olumsuz yönde etkilemekteydi. sonrasında devrimin bir etkisi olarak sermayenin meclisler açılmıştır. Daha sonraki süreçte, bu dönemdeki
ön planda olduğu, tüketiciye ucuz fiyatla geniş Esnaf ve zanaatkârların uyması gereken tüm kurallar ticaretten sanayiye kayması sonucu oluşan sinai batılılaşma hareketi ticaret alanını da etkilemiş ve bunun
bir ürün yelpazesinin sunulduğu sistem üzerinden lonca yönetimi tarafından belirlenmekteydi. Bu kurallara kapitalizm, Osmanlı Devleti’ni başta Avrupa ülkeleri sonucunda ticaret ve sanayi odaları kurulmuştur.
sürdürmekteydi. Bu açıdan tüm ticari ve sınai hareket uyulup uyulmadığını yine lonca yönetimi ve bugünün olmak üzere uluslararası işbirliklerinde ham madde Meclis-i Ticaret ve Ziraat adı verilen bu meclisin ticaret
ve idari oluşumlar devlet tarafından denetlenmekte, belediye benzeri kurumlarına ait muhtesip adı verilen tedarikçisi konumuna getirmiştir. Bu süreç; 19. yüzyıl ve sanayiye ait görevleri bulunmaktadır. Ticaret ve
gerektiği durumlarda bu oluşumlara devlet tarafından personel denetlemekteydi. öncesinde başlamış olup, bu yüzyıldan sonra ticaret sanayi okullarının kurulmasından banka ve şirketlerin
