Page 96 - ZTSO_100.YILKİTAP
P. 96
Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 94 Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 95
yansıtan bir dönem olmuştur. Bundan sonraki yıllarda Sosyal ve ekonomik planlama Devlet Planlama raporunda Türkiye’nin sadece bir ham madde ve tarım Kdz. Ereğli’de bir demir-çelik fabrikasının kurulması
yapılan yasal düzenlemeler de bu ifadede yer alan Teşkilatınca ele alınmış, İmar ve İskan Bakanlığı ürünleri ihracatçısı olması ve Karabük’teki tesislerin düşüncesini de ortaya koymuştur. Türkiye’nin
sosyal devlet ilkesi üzerinden yapılandırılmıştır. tarafından ise fiziki boyutu ele alınarak hayata geçmesi faaliyeti durdurması gerektiği belirtilmektedir. ekonomik olarak kalkınmasını sağlayacak olan bu
sağlanmıştır. Akabinde, OECD, FAO ve USAID gibi tarz projeler, ABD’nin Türkiye ile ilgili planlarına ters
1960 askeri müdahalesi ile Demokrat Parti’nin iktidarlık Bu süreçten sonra USAID, Türkiye hükümetine
süreci sona ermiştir. Parti kapatılmış; yöneticileri ve farklı konularda uzmanlaşmış uluslararası kuruluşlardan Ereğli Demir-Çelik Tesisi’nin inşası için 129 milyon düştüğü için kredi, teknik yardım, danışmanlık gibi her
teknik destek alınmıştır. Bunun sonucunda Doğu
meclis divan üyeleri Yüce Divan’da yargılanma sürecine Marmara Alt Bölgesi Pilot Projesi çalışmalarına dolarlık kredi vermiştir. Bu kredi, Koppers Corp. Inc. türlü yardım talebi geri çevrilmiştir.
girmiştir. Bu durum, CHP’nin Türkiye’deki en güçlü İstanbul’da başlanmıştır. DPT ve USAID koordinasyonu liderliğindeki konsorsiyuma verilmiş ve şirket fabrikayı Kredi yardımlarının geri çevrilmesinden dolayı
siyasal yapılanma olmasına neden olmuştur. CHP’nin sağlanmış, merkez teşkilatı kurulmuş ve 1961 yılında inşa edip, teslim etmiştir. Kısacası; bu tarihten 16 yıl Ereğli’ye demir-çelik tesisi kurulması ertelenmiş;
ilk kurultayında hazırlanıp kabul edilen “İlk Hedefler Zonguldak Pilot Projesi çalışması başlamıştır. sonra; yani 1960’da Amerikan kredisi ve teknolojisi ile onun yerine İktisadi Kalkınma Planı kapsamında 1947
Bildirgesi”yle benzerliklere sahip yeni Anayasa Ereğli Demir-Çelik Tesisi kurulmuştur. yılında Karabük’teki fabrika, tam kapasite üretime
taslağı, Zonguldak’tan Necat Duman’ın temsil ettiği 1961-1963 yılları boyunca merkez teşkilat tarafından Zonguldak’taki demir-çelik sanayinde profil çelik çıkması çalışması beş yıllık plana dahil edilmiştir. Yine
Kurucu Meclis’te ve kamuoyunda tartışılmıştır. Bunun kontrol edilen ilk proje olma özelliği ile Zonguldak Pilot üretimi ve yassı çelik üretimi yapılmış, bu da sanayi bu kapsamda “inşa halinde olan Ereğli Limanı’nın
sonucunda halk oyuna sunulmuş ve %61 çoğunlukla Projesi, Zonguldak Bölgesi Ön Planı’na dönüşmüştür. dalları açısından ayrı sermaye birikim modellerinin belirlenen zaman içinde tamamlanması” işi Karabük’te
Anayasa kabul edilmiştir. Zonguldak Bölgesi Ön Planı; Kdz. Ereğli’de Demir- oluşmasını sağlamıştır. Ereğli Demir-Çelik, yapılacak projelere ilave edilmiştir.
Çelik Fabrikalarının kurulmasından sonra yaşanacak Türkiye’de yassı çeliği ilk defa üreten birim olarak
olası gelişmeleri planlamayı amaçlamıştır. Bu bağlamda kurulmuştur. 1944 yılında ABD’nin reddettiği Ereğli Demir-Çelik
İlk Bölge Planlaması Aydın Germen, Tuğrul Akçura, Enver Ergun, Yiğit Fabrikaları TAŞ, 1960 yılında yine ABD’nin kredi ve
Gülöküz ve İlhan Tekeli gibi planlama alanında uzman Demir-çelik sektörü gerek ekonomik gelişmelerden teknik yardımı ile kurulmuştur. Koppers Corp. Inc.’in
Bir “tepki” anayasası olarak bilinen 1961 Anayasası, 27 kişiler bu çalışma için emek vermiştir. ilk olarak etkilenen sektörlerden biri olması gerekse liderliğindeki konsorsiyumun katılım payları %51 Türkiye
Mayıs 1960 askeri müdahalesi döneminde hazırlanmıştır. ekonomik gelişmeyi belirleyen bir sektör olması Devleti, %28 ABD, %12 özel sektör ve %9 Chase
Anayasası’nın en önemli ilkesi olan sosyal devlet ilkesi, 1960’larda yürütülen çoğu proje, kaynağını uluslararası bakımından Türkiye’nin sanayileşmede geldiği International oranlarında sıralanmaktadır.
ekonomik anlamda zayıf tarafın devletin toplumsal kaynaklı kredi veya teknik yardım kuruluşlarından noktayı belirleyen önemli parametrelerden birini 1968, 1969 ve 1972 yıllarında tesisin büyütülmesi
hayatta kalma müdahalesi kapsamında korunması olarak sağlamaktadır. Bu duruma örnek olarak; Kdz. Ereğli oluşturmaktadır. gündeme gelmiş ve yeniden yabancı sermaye
tanımlanabilmektedir. Bu kapsamda çalışma hayatında Demir-Çelik Tesisleri’nin kurulması için Amerikan devreye girmiştir. US Steel Engineers and Consultant
sendikal örgütlenme teşvik edilmekte, fiziki planlama konsorsiyumu ile yapılan anlaşma verilebilmektedir. Erdemir, Ereğli’ye DP hükümetinin bir hediyesi olarak şirketinden de mühendislik hizmetleri satın alınmıştır.
yolu ile başta kentsel yerlerde ortaya çıkan eşitsizlikler DP döneminde başlatılan tüm ilişkiler, yabancı bilinmektedir. 1920’lerde bu düşünce, Türkiye’de bir Planlama açısından önemli bir yatırım olan Erdemir’in
azaltılmaya çalışılmaktadır. yatırımcıların teşvik edilmesi ve daha da geliştirilerek demir-çelik fabrikasının kurulması fikrinin doğması,
sürdürülmesi üzerine kurulmuştur. deniz kenarı olan Ereğli’nin deniz kenarında olması ve kuruluşu ve sonrasında yaşanacak gelişmeleri anlatan
Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren başlayarak, güvenlik zafiyeti taşıması sebebiyle korunamayacağı planlama çalışmaları öncesinde hazırlanan Zonguldak
özellikle başkent Ankara’nın imarı konusunda gerekçesiyle vazgeçilmiştir. Bu nedenle ilk demir-çelik Bölge Ön Planı’nda; fabrikaların Filyos’ta kurulması
kentsel alanlarda yapılan fiziki planlama gündeme Erdemir’in Kuruluşu tesisinin ilk olarak Zonguldak’ın Gökçebey ilçesinde gerektiği belirtilmekteydi. Bunun nedeni; Karabük
gelmiştir. 1961 yılından önce imar planları kentler Zonguldak’ın sanayileşme sürecinde, kentin kurulmasına karar verilmiş, daha sonra vazgeçilerek fabrikaları ile böylelikle bağlantı sağlanabilecek ve
için yapılmaktaydı; fakat bütüncül planlama olarak sanayileşme politikası bölgede bulunan ham Karabük’te kurulmasına karar verilmiştir. iki fabrikanın da entegre kuruluş gibi çalışabilecek
bilinen ekonomik ve sosyal ilişkilerin mekânlara madde kaynaklarına göre belirlenmiştir. Zonguldak Karabük’te 1927’de temeli atılan fabrika, 1941 yılında olabilmeleriydi. Bu görüş; DPT’ye inşa öncesi
yansıtılmasına dayalı planlar, 1961 yılı öncesine kadar bu faktörler üzerinden şehir olma özelliğine sahip dörtte bir kapasiteyle yuvarlak mamul üretmeye bildirilmesine karşın, 1961 yılında Erdemir’in yapımına
görüşülmemiştir. olmuştur. başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı sona ermeden, 1944 başlanmıştır.
1960 sonrasındaki on yıllık süreçte planlamanın önemi Kdz. Ereğli’de 1944 yılında bir demir-çelik tesisi yılında yassı mamul için de bir fabrikanın kurulmasının Fabrikanın 15 Mayıs 1965 tarihinde işletmeye açılması
ortaya çıkmış, 1930’lardaki proje olarak değerlendirilen kurulması düşüncesi ortaya konmuştur. Bu gerekliliği ortaya çıkmıştır. Dönemin Başbakanı ile Kdz. Ereğli, 1960’lardan beri sadece kereste,
sanayi planlarından farklı bir biçimde, kurumlaşma doğrultuda ABD’den istenen kredi ve teknik yardımın Şükrü Saraçoğlu izlediği politika doğrultusunda sebze ve meyve dışında ağır sanayi ürünlerini de
çerçevesinde ele alınmıştır. reddedilmesinin yanı sıra hazırladıkları uzman metalürji, tarım, ulaşım ve ücret konularının yanı sıra satabilecekti.
