Page 66 - ZTSO_100.YILKİTAP
P. 66
Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 64 Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 100. Yıl 65
açılım başlamıştır. Kısacası 1923 ila1950 yılları arasında Şirket-i Osmaniye’nin gelmesi ile sahili sazlık, bataklık ocağını işleten İtalyan, İngiliz, Amerikalı ve Alman İstihdamın artması ile sayıları fazlalaşan işçilerin
ithal ikameci; yani içe dönük sanayileşme yaşanmış; ve sıtmalı küçük kasaba otele, gazinoya, lokantaya yatırımcılar da kendi yaşam alanlarını oluşturmuş, barınma, beslenme, sağlık hizmetleri gibi ihtiyaçları
yurt dışından ithal edilmek durumunda olan mallar sahip bir kente dönüşmüş, aşama kaydetmiştir. Bu kendi kültürlerine göre yaşam sürmeye başlamışlardır. da artış göstermiştir. Bu ihtiyaçları karşılamak için
yurt içinde üretilerek dışarıya bağımlılıktan kurtulmayı durum sonucunda Zonguldak için değişim kaçınılmaz Farklı kültürlerin bir arada yaşaması da kültürler arası açılan maden ocaklarının çevresinde işçi pavyonları
amaçlayan sanayileşme politikası Türkiye’de ekonomiye hale gelmiştir. etkileşimi kaçınılmaz hale getirmiştir. Buna bir örnek ve barakalar kurulmuş, beslenme ihtiyaçlarının
katkıda bulunmuştur. Zonguldak, fazla ürünlerin pazarlanması ve saray olarak; Zonguldak’taki Fransız ve diğer Avrupalı giderilmesi için dükkanlar açılmış, sağlık hizmetlerinden
Zonguldak tarih sahnesine, kömürün keşfedildiği mimarlarına şehirde liman inşaatı için iznin verilmesi sakinler, şehir sakinlerini daha önce alışık olmadığı faydalanabilmeleri için revir, hastane ve eczaneler
balo, sinema, spor gibi sosyal etkinleri ile tanıştırmaları
açılmıştır.
kabul edilen 1829 yılında çıkmıştır. Sonraki yıllarda ile başta İngilizler olmak üzere yabancı sermayenin verilebilmektedir.
devletin kömürü pazara sunmak istemesi üzerine ilgi odağı haline gelerek burada bir sermaye akınına
bölgeye birçok yerli ve yabancı sermaye gelmiştir. neden olmuştur. İngilizlerin işlettiği kömür madenleri
1900’lü yılların başından itibaren sermaye sahipleri Batılı ülkelerdeki sermayedarların ilgisini çekmiş ve
kömür işletme merkezlerini Ereğli’den Kozlu ve Zonguldak’taki bu pazardan pay almak için harekete
Zonguldak’a taşıyarak Zonguldak ve çevresinin zaman geçmişlerdir. Bunun sonucunda 1900’lü yılların
içerisinde şehir olabilmesine olanak tanıyan zeminin sonuna denk gelen süreçte Zonguldak’ta aktif olarak
hazırlanmasının önünü açmışlardır. çalışan yerli ve yabancı işletme sayısının fazla olduğu
görülmektedir.
1908 yılına kadar olan süreç içinde Avrupa sermayesinin
etkisi altına giren Zonguldak kömür havzası, bu Zonguldak’ın yerel halkı o dönem geçimini tarım,
dönemde kurulan başta işletme ruhsatına sahip yabancı hayvancılık ve denizcilikten sağlamaktadır. Kömür
ticari ortaklıkların kontrolündedir. ocakları ile ilgili bir deneyimleri bulunmadığı için
bölgeye Balkanlar’dan taş ve ocak ustaları getirilmiş
O dönemde bölgede bulunan kömür ocaklarında
Ereğli Şirket-i Osmaniyesi (Société d’Héraclee) en etkili ve bu sayede kömür çıkarılmaya başlanmıştır. Zaman
yabancı şirket olarak bilinmektedir. Liman yapmak içerisinde yerel halk da ocaklara girerek şehirde farklı
amacıyla bölgeye gelen Fransızlar, burada kömür bir iş alanının oluşmasına neden olmuştur. Bunun
işletme ayrıcalığını elde etmekle beraber, uzun yıllar sonucunda oluşan istihdam, beraberinde yatırımların
Zonguldak’ta yaşayacaklarını düşünerek kendilerine ait yapılmasına neden olmuş; böylelikle şehir değişim ve
bir mahalle bile kurmuşlardır. Saray hazine mimarı Yanko dönüşüm geçirmeye başlamıştır.
Efendi, kesenekçi göreviyle geldiği bölgede, Fransız İngilizlerden sonra bölgeye gelen yabancı sermayenin
Şirketi’ne ait sermaye ile yazıhane, ev, kömür vagonu bir sonucu olarak; maden ocaklarının çoğunluğu
ve şirkete ait mahallenin yollarını, liman tesisatını, Fransız Ereğli Şirketi tarafından işletilmeye başlanmış,
dalgakıranı inşa ettirmiştir. Havzanın devletleştirilmesine şehir ciddi bir şekilde Fransız kültürünün etkisinde
kadar bu gelişim süreci devam etmiştir. kalmıştır.
Bugünkü kazanımlarını elde etmesinde en büyük Birçok Fransız işletmeci ve mühendisin yaşamaya
paya sahip kömür üretiminden önce, Zonguldak başladığı şehirde ilk olarak şehrin çehresinin değişimi
Limanı’na gemiler ticaret yapmak amacıyla gelmiş; göze çarpmaya başlamıştır. Kent içerisine döşenen
fakat çevresindeki bataklıklardan yaklaşamamıştır. demir yolu, denize yapılan yeni mendirekler, maden
Zaman içerisinde bataklık arazi ve çevresi özellikle ocağı sahiplerinin ayrıcalıklarını kentte yaşayanlara
yabancılara ait olmak üzere işletmelerle dolmuştur. hissettiren yeni yaşam alanları bu değişimin
Yapılan yatırımlara paralel olarak Zonguldak’a Ereğli göstergelerinden birkaçıdır. Fransızlar dışında maden Foto: Zonguldak Gümrük Binası, 1938
